Urzędy, urzędnicy też z Linuksem za pan brat cz.6 ostatnia

Wprowadzenie Linuksa do Rosyjskiego systemu edukacji nie było jednorazowym tego typu projektem informatycznym. W kilka miesięcy po ogłoszeniu sukcesu programu pilotażowego w szkołach i ogłoszeniu planu przejścia szkół na otwarte oprogramowanie Ministerstwo Łączności i Masowej Komunikacji ogłosiło plan migracji urzędów na Linuksa i wolne oprogramowanie. Według zaprezentowanego przez ministerstwo planu cała operacja ma zakończyć się w 2014 roku. Wraz z zapowiedzią ministerstwo na swych stronach udostępniło cztery dokumenty:

„O zatwierdzeniu metodycznych rekomendacji dla przygotowania i wdrożenia oprogramowania do wykorzystania w organach władzy państwowej i rzędach”
„Zapis objaśniający dla projektu Ministerstwa Łączności i Masowej Komunikacji Federacji Rosyjskiej
„O zatwierdzeniu metodycznych rekomendacji dla przygotowania i wdrożenia oprogramowania do wykorzystania w organach władzy państwowej i rzędach”
„Zapis objaśniający dla projektu Ministerstwa Łączności i Masowej Komunikacji Federacji Rosyjskiej
O zatwierdzeniu Planu przejścia organów władzy państwowej i urzędów na wolne oprogramowanie”

Powyżej wymienione dokumenty nie zostały jeszcze uchwalone, ministerstwo liczy, że stan ten zmieni się najpóźniej do lipca 2009 roku. Do tego czasu dokumenty te mają charakter koncepcji, która zostanie poddana dyskusji. Wiadomo też, że ministerstwo do końca tego roku zobowiązało się przygotować: pierwszy pakiet oprogramowania – system Linux wraz z podstawowymi programami użytkowymi, odpowiednie repozytorium z programami dla urzędów, oraz rozpocząć testowanie w specjalnie wybranych urzędach. Ministerstwo na tym etapie nie wspomina nic o przewidywanych kosztach eksperymentu oraz całej migracji.

Pierwszy z powyżej wymienionych dokumentów (O zatwierdzeniu metodycznych rekomendacji) zawiera w sobie dokładny opis pojęć związanych z FLOSS i licencji. Szczegółowo opisuje idee, jakimi kieruje się wolne oprogramowanie, dokładnie opisana jest zasada czterech podstawowych wolności wraz z przykładami. Poruszane są również kwestie, kiedy oprogramowanie nie jest wolne. Opisuje różnice pomiędzy wolnym oprogramowaniem a zamkniętym własnościowy, darmowym oprogramowaniem (freeware) oraz shareware. W dokumencie tym opisano szczegółowo różnice pomiędzy wolnym oprogramowaniem (Free Software) a otwartym oprogramowaniem (open source). Z dokumentu wynika, że w hierarchii ważność licencji dla administracji najważniejsze będą te zgodne z zasadami Free Software a następnie otwartego oprogramowania.

Projekt rozporządzenia zawiera w sobie również dokładne rekomendacje dla urzędów i osób odpowiedzialnych za projekty wdrożeniowe w poszczególnych jednostkach administracyjnych. Są one wyrażone w podpunktach wraz z krótkim opisem. Poniżej postaram się opisać najbardziej istotne wytyczne.

• Podczas dokonywania wyboru oprogramowania dla urzędów pierwszeństwo będą miały programy, systemy operacyjne wydawane na wolnych licencjach. Pierwszeństwo również mają programy i projekty rosyjskie nad zagranicznymi. Programy o zamkniętym kodzie będą dopuszczone tylko po zyskaniu odpowiedniej zgody, w przypadku gdy programy na wolnych licencjach nie będą spełniały wymaganych kryteriów.

• Migracja urzędów na wolne oprogramowanie ma odbywać się według wcześniej ustalonego i zatwierdzonego planu podzielonego na etapy, nie może zatrzymywać pracy urzędu. Przy zlecaniu napisania nowych programów, niezbędnych do pracy urzędu konieczne jest uwzględnienie charakterystyki pracy urzędu, zarówno wewnątrz, jak i pomiędzy poszczególnymi urzędami. Programy te mają uwzględniać obecne prawa i zasady obowiązujące w obrocie dokumentacji urzędowej. Dlatego też, przy tego typu zleceniach mają być faworyzowane firmy rosyjskie, gdyż jak to określa dokument, znają one świetnie specyfikę pracy urzędów państwowych.

• W dokumencie przypomina się, że programy wydawane na licencjach FLOSS są bezpłatne i nikt nie może żądać od urzędu lub organizacji opłat za jego wykorzystanie. Twórcy dokumentu również wspominają o sytuacjach, w których koniecznym może być uiszczenie opłaty za oprogramowanie. Należą do nich: tworzenie programów, dopasowanie i zmiany w już istniejących programach tak by odpowiadały one zapotrzebowaniu urzędów. Dokument wspomina również o wydatkach po wdrożeniu, które będą przeznaczone na utrzymanie infrastruktury, zapewnienie ewentualnych aktualizacji, poprawę błędów, utrzymanie wysokiego stopnia niezawodności i bezpieczeństwa aplikacji.

• W przypadku programów pracujących w jednostkach budżetowych o podwyższonym zapotrzebowaniu na bezpieczeństwo teleinformatyczne takich jak wojsko, wywiad, milicja itp możliwe jest ograniczenie dostępu do kodu. W takich przypadkach ma być stosowana zasada możliwości niepublikowania kodu, jeżeli zmieniło się go lub napisało dla własnych potrzeb. Z zasady tej z powodzeniem korzysta Google, którego całe oprogramowanie stworzone jest na bazie wolnego oprogramowania.

Ministerstwo przygotowało również, wstępny plan migracji urzędów. Jego realizacja przewidziana jest na lata 2009 – 2014. Podobnie jak w przypadku poprzedniego dokumentu ten również czeka na oficjalne przyjęcie przez dumę państwową, a w obecnej chwili jest jeszcze w fazie koncepcji poddawanej dyskusji. Poniżej postaram się przedstawić w formie skondensowanej przygotowany plan.

• W roku 2009 ministerstwo swe działania chce skoncentrować na przygotowaniu dokładnego planu wdrożeniowego, zawierającego w sobie sposób wdrażania oprogramowania, możliwości jego wykorzystania. Przygotowana ma zostać również nowelizacja prawa dotycząca zamówień publicznych tak by możliwie łatwo można było przeprowadzić wdrożenie. Również w 2009 mają zostać przygotowane pierwsze pakiety oprogramowania dla urzędów tak by można było rozpocząć eksperyment pilotażowy w wybranych urzędach, uruchomione ma zostać również internetowe repozytorium programów. Dodatkowo stożony ma zostać system monitoringu wykorzystania oprogramowania w urzędach.

• Zadania na rok 2010: Przygotowanie i zatwierdzenie metodycznych materiałów. Przygotowanie charakterystyki i formatów zapisu danych i ich chronienia, przeprowadzenie audytu systemów informatycznych w celu określenia możliwości przeniesienia ich na wolne oprogramowanie, a po przeprowadzeniu audytu przygotowanie planu migracji. Utworzenie grantów dla twórców oprogramowania oraz uczestników międzynarodowych projektów, które mogą być przydatne w przyszłej pracy urzędów z wolnym oprogramowaniem. Wdrożenie bazowego pakietu wolnego oprogramowania w organach władzy państwowej. Na przełomie lat 2010 – 2011 planowane jest rozpoczęcie wdrażania systemów Linux w organach władzy państwowej, równocześnie rozpoczęte mają być prace nad stworzeniem dodatkowego oprogramowania lub portowaniem już istniejącego. Zaplanowano też utworzenie centrum wsparcia i pomocy technicznej. Według planów na rok 2011 wolne oprogramowanie powinno być już wykorzystywane do świadczenia usług w elektrowniczej formie, rozpocząć powinno się wdrażanie programów pisanych na zamówienie państwa. Przeprowadzona będzie również migracja baz danych.

• Zadania na rok 2011: Wykorzystywanie wolnego oprogramowania dla świadczenia usług w elektronicznej formie. Wdrażanie dodatkowych programów (według zapotrzebowań poszczególnych jednostek). Migracja baz danych na wolne oprogramowanie. W kolejnych latach do roku 2014 przeprowadzone mają być dodatkowe szkolenia, planowana jest również zmiana w programie szkolnictwa wyższego, tak aby absolwenci mogli obsługiwać oprogramowanie. W W dokumentach przygotowanych przez ministerstwo, znajduje się również opis zadań, które powinny być podejmowane przez państwo corocznie. Należą do nich: Badanie sposobu pracy z nowymi programami oraz wykorzystania aplikacji, dopracowywanie prawa związanego z programem, unowocześnianie i aktualizacja oprogramowania.

Na podstawie opisanych programów migracyjnych, może powstać wrażenie, że cała Federacja Rosyjska przymierza się do zwrotu ku wolnemu oprogramowaniu. Linux w szkołach, urzędach, naród prosi prezydenta o stożenie narodowego systemu operacyjnego opartego oczywiście na Linuksie. Tak jednak nie jest. Końcem kwietnia 2008 roku, do wiadomości publicznej podano informację o rozpoczęciu przez pocztę rosyjską testów Linuksa. Test był przeprowadzony wraz z firmą Red Hat, miał potrwać około trzech miesięcy i dotyczył systemów automatyzacji. Według oświadczeń poczty rosyjskiej po pomyślnym zakończeni testów system Linux miał być wdrożony jako system operacyjny poczty. Pomimo testów w październiku tego samego roku rosyjska poczta zdecydowała się jednak na podpisanie kontraktu z firmą Microsoft na dostarczenie serwerów komunikacyjnych. W rozmowie dla Cnews przedstawiciel poczty nie wykluczał, że w przyszłości możliwy jest również zakup rozwiązań Red Hat'a lub innych firm związanych z wolnym oprogramowaniem.4

Federacja Rosyjska w ostatnich latach dokonała olbrzymiej przemiany informatycznej i wciąż dynamicznie się zmienia. Obecnie wszystkie szkoły mają dostęp do internetu, wprowadzanie jest w nich wolne oprogramowanie. Rozpoczyna się wielki projekt reorganizacji technicznej działalności urzędów. Są to niewątpliwie olbrzymie projekty stanowiące wielkie wyzwanie. Nie wiadomo, jaką formę przyjmą ostatecznie, czy okażą się one jedynie fasadową zmianą, czy będą to jedne z pierwszych reform przeprowadzonych „w pełni” w historii Rosji po 90 tym roku. Obecne władze wydają się zdeterminowane, by osiągnąć ten cel, a brak realnej opozycji politycznej ułatwia uzyskanie go. Z drugiej strony jest to reforma wprowadzana odgórnie, nie ma ona większego oparcia w ruchu społecznym lub dążeniach społeczeństwa. Oczywiście dla mentalności rosyjskiej jest to fakt akceptowalny, jednak powstaje pytanie czy w takiej formie będzie ona funkcjonować dobrze. Nie mniej jednak Rosja wykonała krok w dobrym kierunku.